دسترسی ها

شیوع ویروس کرونا و درگیرشدن تقریبا کلیه کشورهای جهان با آن ، توجه اندیشمندان و متفکرین جهانی را به آن معطوف نموده است .این مسئله امروز به مهمترین دغدغه جامعه بشری بدل شده است و لذا می بایست ابعاد مختلف و تاثیرگذار آن را در حوزه های زیست بشری مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد تا بتوان تصویر جامع و گسترده تری از آن را ارائه نمود.

حاکمیت ملی یا دهکده جهانی

مک لوهان فیلسوف و جامعه شناس ژاپنی تبار کانادایی در سال ۱۹۶۸ وقتی که کتابش را به نام” جنگ و صلح در دهکده جهانی” منتشر می کرد، از نظریه اجتماعی خود به نام “دهکده جهانی” پرده برداری کرد.

پس از مرگ وی در سال ۱۹۸۰ با گسترش شبکه های اینترنتی و قرار گرفتن رسانه ها و سرویس های متعدد اجتماعی و اطلاعاتی همچون تلویزیون ها و وبسایت ها و غیره بر بستر این زیرساخت بسیار تاثیر گذار ، اکثر اندیشمندان جامعه شناس و علوم ارتباطی بر تحقق این ایده اما تحت عنوان پدیده” جهانی شدن” صحه گذاشتند.

امپریالیسم فرهنگی نیز با سوار شدن بر موج ایجاد شده در عصر اطلاعات سعی در به صد درآوردن ناقوس مرگ سایر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها کردند و سرنوشت محتوم بشر را به دهکده جهانی لیبرالیسم و ماحصل تاریخ بشر را و پایان آن در این تحفه نه چندان شناخته شده و قابل اتکا می دانستند.

بحران کرونا در جهان باعث وقوع حوادثی گردیده است که تا حد زیادی قابل تامل و مطالعه است: بسته شدن مرزهای جغرافیایی ، متوقف شدن بسیاری از پروازها در جهان، توقف حرکت کشتی‌ها ، جنگ نفت بین دو قطب اصلی اوپک و غیر اوپک ، فقدان همکاری و هماهنگی بین المللی در مقابله با این بلای جهانی ، برخوردهای سیاسی مقامات ارشد کشورها با آن که تبعاتی خسارت بار نیز داشته است.

بحران اقتصادی

با گرفتاری نزدیک به ۲۰۰ کشور جهان در پاندمی کرونا ، تاثیر اقتصادی این رویداد در حال پدیدار شدن است.
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، این پاندمی را بزرگترین خطر برای اقتصاد جهانی پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ می‌داند و در این باره هشدار جدی داده است.
انکتاد ، آژانس بازرگانی سازمان ملل متحد در مورد کاهش سرعت رشد اقتصاد جهانی به زیر ۲ درصد در سال ۲۰۲۰ هشدار داده است و معتقد است که حجم اقتصادی جهان را به میزان یک تریلیون دلار کاهش خواهد داد.
یک نظر سنجی از اقتصاددانان که توسط دانشکده اقتصاد لندن انجام شده است ، نشان می‌دهد که ۵۱ درصد این اقتصاددانان معتقدند جهان با رکود اساسی روبرو است، حتی اگر بیماری کوئید ۱۹ میزان تلفات انسانی بیشتری از آنفولانزای فصلی نداشته باشد ؛ فقط ۵ درصد معتقدند که چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد .زیان سنگین شرکت‌های هواپیمایی ، اختلال‌در تجارت جهانی و توریسم از عوارض اصلی پاندمی کرونا در اقتصاد جهانی خواهد بود .
این آمار و اطلاعات حکایت از وقوع اتفاقات بزرگ و در عین حال زیانبار در عرصه اقتصاد کشورهای جهان در مرحله پس از کرنا دارد که در ورشکستگی شرکتهای کوچک و متوسط و صدمات عمده به شرکت‌های بزرگ و در نهایت گسترش بیکاری در مقیاس وسیعی در جهان ، در صدر آنها قرار دارد . فقر و ناامنی حاصل از این پدیده‌ها می‌تواند به تهدید امنیت ملی برای کشورها و حتی بین المللی تبدیل شود.

جهان با این پاندمی ، نسخه پیچی بعضی از روسای جمهور قدرت های بزرگ برای درمان کرونا ، عدم توجه به ملاحظات بشردوستانه و انسانی در رابطه با تامین نیازهای فوری و حیاتی کشور های مبتلا و موضوع دیگر مشابه این موضوعات ، امروز سوالاتی را ایجاد کرده است که بر بالا گرفتن بحث و جدل درباره دو مفهوم حاکمیت ملی و جهانی شدن منجر شده است.
مخالفان ایده جهانی شدن که در بطن نظریه اجتماعی ” دهکده جهانی” مک لوهان قرار دارد بر این عقیده اند که جهانی شدن به شیوع گسترده کرونا و اپیدمی های مشابه کمک کرده و و خواهد کرد. بر این مبنا ، تقویت حاکمیت واحد های جغرافیای جهان امری ضروری است . قطعا منظور از تقویت حاکمیت دولت‌ها، متوجه همه ابعاد آن اعم از اقتصادی ، علمی ، زیرساختی ، سیاسی و اجتماعی است.
اما موافقان فرآیند جهانی شدن،مهمترین ضعف این ایده را در عدم همراهی رهبران جهان برای حل بحران گسترده‌ای مانند شیوع کرونا می‌دانند و اعتقاد دارند این رهبران بیشتر وارد عرصه رقابت و درگیری های اقتصادی و سیاسی شده‌اند و اولویت آن نه جهانی، بلکه ناسیونالیستی است و در این بین بیشترین تقصیر را متوجه دولت آمریکا و شخص رئیس جمهور ترامپ می‌دانند که از زمان به دست گرفتن قدرت با شعار ناسیونالیستی اول آمریکا ، به تضعیف پیمانهای بین المللی و عدم توجه به شیوع کرونا در اولین دوره شیوع آن ، وقتی استفاده نادرست از اسم این ویروس، فرصت شکل‌گیری یک ائتلاف جهانی منطبق با مبانی علمی را در جهان امروز از بین برد. این گروه در نهایت ناسیونالیسم را نه تنها بهتر از جهانی شدن ، بلکه آن را بدتر نیز می دانند.

تهدید بیولوژیک و امنیت جامعه بشری

در هفته‌های اخیر اتهاماتی از سوی دو کشور آمریکا و چین متوجه طرف مقابل شده است که در بطن این اتهامات به نوعی دست ساز بودن ویروس کرونا و یا انتقال عمدی آن از محلی به محل دیگر عنوان شده است.
در روسیه و همچنین در میان مقامات کشور خودمان ، شک و تردیدهایی در مورد بیولوژیک بودن این ویروس مطرح شده است.
اسرائیل متهم دیگر حمله بیولوژیکی با ویروس کرونا است که قاعدتاً باید همکار آمریکا در این موضوع باشد، اگر اصل قضیه درست باشد!
WHO نیز اعلام کرده است که کرونا ویروس ، اول اورژانس بهداشت جهانی عصر جدید است که بر بازارهای جهانی و نیز بر ژئوپلتیک تأثیر خود را خواهد گذاشت.
کاملاً واضح است که اثر این ویروس ، اگر چه به این زودی و به طور کامل قابل ارزیابی نیست اما بر روی زنجیره تامین چین (supply chains) و کل جهان، بر روی بازارهای اقتصادی اثر جدی خواهد گذاشت.
همچنین بر روی مشروعیت و اعتماد میان مردم چین و حزب حاکم بر سیاست های منطقه آسیا و روابط ایالات متحده و چین که از اعتماد پایینی برخوردار بود، تاثیر خواهد گذاشت .
شیوع کرونا در مقطعی از زمان رخ داد که آمریکا و بعضی کشورهای دیگر به دلیل جنگ تجاری و تعرفه ای ، قبل از آن از شرکت‌های تولیدی خواسته بودند که خطوط تولید خود را ازچین به جاهای دیگر منتقل کنند ،این ویروس به عنوان یک عامل تسریع کننده برای شرکت ها در متنوع سازی خطوط تولیدشان عمل خواهد کرد.این موضوع موجب ایجاد تردید در منشا ویروس نسبت به دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان یعنی چین و آمریکا آمریکاست.که در یک رقابت اقتصادی از یک حربه نامتعارف و تهدید کننده برای حیات کره زمین و نوع بشر استفاده شده است .آمریکا برای تسریع در خروج شرکت ها از چین و چینی ها برای خرید ارزان خطوط تولیدی شرکت‌های بزرگ خارجی مورد ظن هستند .
نشریات و سایت های اینترنتی دارای گزارش های افراطی و ملی گرایانه در روسیه و چین مانند نشریات پراودا و ایزوستیا ، آمریکا را به دلیل شیوع کرونا ویروس مورد سرزنش قرار می دهند .
در همین زمان واشنگتن تایمز به نقل از یک افسر اطلاعاتی سابق ارتش اسرائیل که جنگ بیولوژیک چین را مطالعه می‌کند، اظهار داشت که احتمال دارد این ویروس از یک آزمایشگاه تحقیقات پیشرفته ویروس در ووهان سرچشمه گرفته باشد.

چین اگرچه شیوع آشکار ویروس در ووهان را پذیرفته ، ولی در مورد منشأ اصلی آن هنوز به منشأ خارجی فکر می کنم. آنچه را که می توان گفت است که داستان کرونا در آغاز راه است و روشن شدن منشاء ، مسیر و نیز انگیزه احتمالی این اقدام به شکل دادن عصر ما و تغییراتی در این زمینه کمک خواهد کرد .
همرا شدن این نوع تهدید که در بسیاری از موارد می تواند در هر مرحله ای از مسیر خود، از کنترل بازیگران اصلی آن خارج شود و نیز استفاده از ژنوم انسانی و انتخاب جوامع هدف با گسترش تسلیحاتی دارای سرعت چندین برابر صوت و تلاش قدرت ها برای تسلط مسلحانه بر فضا ، آینده ای تاریک را برای حیات بشری ترسیم می‌کند که به نظر می‌رسد باید چاره‌ای برای آن اندیشه شود اما با کدام ساز و کار …؟

با توجع به گستره شیوع ویروس کرونا و تلفات انسانی و خسارات پیرامون آن ، این مسئله ای حیاتی و ضروری جهت بقاء نسل بشر ، ملت ها و زیست پیرامونی است که می بایست مورد تحقیق و هم چنین ارائه ساز وکار عملی قرار گیرد تا زندگی و حیات نوع بشر را از تهدیدات موجود و حتی ممکن بعدی آن دور سازد.